De goede lezer heeft het deze maand wellicht voelen aankomen: Vegatopia stopt ermee, precies dertig jaar na de oprichting in 1995. Geheel symbolisch sluiten we het project Vegatopia af op 1 oktober, Wereldvegetariërdag. We kunnen tevreden terugblikken op drie decennia waarin vegetarisme en ondertussen ook veganisme een eigen plekje in de samenleving hebben gevonden: je wordt als vegetariër niet meer raar aangekeken, bij bedrijfsuitjes wordt er rekening mee gehouden, en in de meeste restaurants kun je ondertussen kiezen uit een zeer acceptabel vegetarisch aanbod. Wij zijn er trots op dat Vegatopia, als oudste Nederlandstalige site voor iedereen die geïnteresseerd is in lekker vegetarisch eten, haar steentje hieraan heeft mogen bijdragen. Het utopische Vegatopia is weliswaar nog steeds niet in zicht, maar ons motto is inmiddels toch echt realiteit: lekker vegetarisch voor iedereen.
Vegetarisme in België en Nederland
Vorig jaar stelden we al vast dat het aantal vegetariërs - afhankelijk hoe je telt - in Nederland al jaren tussen de twee en vijf procent blijft hangen, met vergelijkbare getallen voor België. Puur vegetarisme en veganisme blijft dus gerommel in de marge.
Wel is het aantal flexitariërs fors gegroeid, en ook het imago van vegetarisme is verbeterd: waar vegetariërs vroeger als bleke geitenwollensokken werd gezien, worden ze nu geprezen om hun diervriendelijke en duurzame keuzes. Mede om die reden zijn lekkere vegetarische hapjes en gerechten op feestjes en bedrijfsuitjes minstens sinds 2018 bijna vanzelfsprekend - getuige een bloemlezing uit 22 jaar posts op ons forum.
Ondanks - of mede vanwege - de stijgende zichtbaarheid en vindbaarheid van de vleesloze en plantaardige keukens, is er ook een tegenbeweging te herkennen. Waarschijnlijk vanwege de associatie met andere idealen worden vegetarisme en veganisme door bepaalde groepen als woke gezien en bespot. De harde realiteit is dat welismaar steeds meer Nederlanders en Belgen zich als flexitariër zien, maar dat de totale vleesconsumptie onverminderd hoog blijft. Er wordt blijkbaar weliswaar minder vaak vlees gegeten, maar op de 'vleesmomenten' zijn de porties blijkbaar extra groot - de recente groei van het aantal vleesrestaurants lijkt dit te bevestigen.
Naast recepten en recensies heeft Vegatopia deze op- en neergaande bewegingen op de voet gevolgd. Elke maand hebben we de actualiteiten samengevat in een maandoverzicht en regelmatig hebben we er in opinie-artikelen onze mening en interpretatie over gegeven. Onlangs hebben we ons bijvoorbeeld afgevraagd of we, ondanks de vegetarische stagnatie, toch met recepten en inspiratie belangeloos voor een milieu- en diervriendelijke toekomst moeten blijven vechten.
Een korte geschiedenis van Vegatopia
Vegatopia is opgericht in 1995 door Jan Lieftink, als onderdeel van de roemruchte Digitale Stad. Met de opkomst van het World Wide Web kwam er rond het jaar 2000 een interactief forum, waar met name in de eerste tien jaren een hechte community elkaar hielp bij het vinden van vegetarische producten, restaurants en vakantiebestemmingen, maar waar bezoekers ook konden klagen over halsstarrige ouders, vervelende opmerkingen, en ander 'vegetarisch leed'.
Al snel kwam er een klein redactieteam dat enthousiast recepten, achtergronden, recensies en andere artikelen ging schrijven. De grootte van het team vrijwilligers is door de jaren heen flink op en neer gegaan, met telkens nieuwe aanwas - dikwijls via het forum - en ook doorstroom. De Restaurantgids, in de beginjaren uit nood ontstaan omdat het vegetarisch aanbod erg beperkt was, is uitgegroeid tot een selectie adressen waar de vegetariër en de veganist zelfs voor zou willen omrijden. In 2015 vierde Vegatopia haar twintigjarig bestaan met Vegatopia - Het Kookboek, uitgegeven door Nieuw Amsterdam. Een jaarlijks terugkerende traditie waren de thematische kerstmenu's, dikwijls met een knipoog naar de actualiteit.
Minder behoefte, minder vrijwilligers
In zekere zin is Vegatopia ten onder gegaan aan haar eigen succes. Daar waar op het forum in de beginjaren fel werd gediscussieerd en geklaagd over vegetariëronvriendelijke opmerkingen en andere toestanden, is het nu vrij rustig op het forum en stralen de posts voornamelijk tevredenheid uit. Uiteraard is het forum ook rustiger geworden vanwege de opkomst van sociale media als Facebook, (toen nog) Twitter en Instagram, maar wij denken dat de toenemende acceptie van vegetarisme en flexitarisme hierin een minstens zo belangrijke rol heeft gespeeld.
Met minder bezoekers die het forum als 'hulpbron' gebruiken, is het logisch dat er minder aanmeldingen voor het redactieteam kwamen. Ter compensatie wisten we via onze eigen sociale-mediakanalen nieuwe redacteuren en gastredacteuren te werven, die veelal (vegetarische) foodies waren en soms Vegatopia gebruikten als opstapje naar een eigen kookblog. Daarnaast - in lijn met de reguliere restaurants die steeds meer vegetarische gerechten op de kaart zetten - hebben reguliere receptensites ondertussen ook standaard een vegetarische en/of plantaardige sectie.
Wat Vegatopia door de jaren heen heeft onderscheiden, is dat we niet 'slechts' een receptensite zijn, maar dat we daarnaast - en vooral ook - de ontwikkelingen en trends rondom vegetarisme hebben gevolgd en belicht. Dit niet alleen door middel van boekrecensies, restaurantbesprekingen of het spotten van nieuwe producten, maar ook door opiniërende artikelen over bijvoorbeeld zowel de positieve aspecten als de negatieve aspecten van vleesvervangers.
Tot slot
Na dertig jaar zetten we met trots een punt achter het project Vegatopia. Oprichter Jan Lieftink wist ons gevoel hierbij treffend te verwoorden: "Ik moet zeggen dat het nieuws me toch wel iets doet. Al weet ik eerlijk gezegd nog niet precies wat dan." Wij constateren tevreden dat de wereld in dertig jaar tijd een stuk vegetariërvriendelijker is geworden, een ontwikkeling waar Vegatopia in Nederland en België een duidelijk zichtbare speler is geweest.
We danken alle huidige en vroegere redactieleden voor de fijne samenwerking en we zullen met veel plezier terugdenken aan de vele hoogtepunten die we hebben mogen beleven. Ook veel dank aan de forumleden, die hun kennis en ervaringen met ons hebben willen delen, en natuurlijk ook alle prominente en minder prominente Nederlanders en Belgen met wie we hebben mogen samenwerken en die we hebben mogen spreken.
De afgelopen weken hebben we bewust nog eens uitgepakt met extra veel artikelen, waaronder ook overpeinzingen en terugblikken, wat getuigt van de betrokkenheid, het plezier en de energie van ons redactieteam. Tenslotte willen we ook onze lezers en volgers bedanken voor hun belangstelling door alle jaren heen. Ook verwelkomen we daarnaast onze toekomstige bezoekers, want de website blijft de komende jaren gewoon online.
Met deze woorden beëindigen we het project Vegatopia in schoonheid.
